Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst weer actief handhaven op de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA). Dit betekent dat zowel opdrachtgevers als zelfstandigen goed moeten kijken naar de manier waarop ze samenwerken. Want wat als je volgens de regels helemaal geen zelfstandige bent, maar eigenlijk gewoon een werknemer?

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer iemand werkt als zelfstandige, maar in de praktijk functioneert als werknemer. Denk aan situaties waarin je vaste werktijden hebt, onder leiding werkt van de opdrachtgever of onderdeel bent van een intern team. In zulke gevallen is er sprake van een gezagsverhouding — en dus van een dienstverband, hoe zelfstandig je je ook noemt.

Nieuwe fase: actieve handhaving vanaf 2025

Hoewel de wet DBA al sinds 2016 bestaat, werd deze nauwelijks gehandhaafd. Daar komt vanaf 2025 verandering in. De Belastingdienst mag vanaf dan niet alleen controleren, maar ook loonheffingen naheffen wanneer een arbeidsrelatie onterecht als zelfstandig is aangemerkt. Boetes blijven voorlopig achterwege, maar de financiële gevolgen kunnen alsnog groot zijn.

Vooralsnog ligt de focus op boekonderzoeken bij opdrachtgevers. Dat betekent dat zzp’ers zélf vaak nog niet direct gecontroleerd worden, maar dat de Belastingdienst via de opdrachtgever inzicht krijgt in de aard van de samenwerking. Toch is het slim om zelf ook voorbereid te zijn — want als jouw opdrachten niet aan de eisen voldoen, kan dat ook voor jou gevolgen hebben.

Hoe weet je of je goed zit?

De Belastingdienst kijkt niet meer alleen naar het contract, maar vooral naar hoe je in de praktijk werkt. Belangrijke signalen van een dienstverband zijn:

• Je kunt niet zelf bepalen hoe en wanneer je werkt.

• Je werkt onder direct toezicht of leiding van de opdrachtgever.

• Je kunt de klus niet door iemand anders laten uitvoeren.

• Je bent ingebed in het team of de organisatie van de opdrachtgever.

Ook als je met een modelovereenkomst werkt, is dat geen garantie meer. De praktijk is bepalend.

Wat kun je doen?

• Gebruik de webmodule van de Belastingdienst om te checken of er sprake is van een loondienst.

• Evalueer je huidige opdrachten en bespreek met opdrachtgevers hoe jullie samenwerking in de praktijk verloopt.

• Leg afspraken goed vast, maar zorg er vooral voor dat ze ook écht zo worden nageleefd.

• Houd de ontwikkelingen in de gaten richting 2026, wanneer er waarschijnlijk een nieuwe wet in werking treedt.

Wat brengt de toekomst?

De overheid werkt aan de Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR), die vanaf 2026 duidelijkere kaders moet scheppen. Tot die tijd blijven zzp’ers en opdrachtgevers zélf verantwoordelijk voor het correct inrichten van hun samenwerking.